Moord op oudejaarsavond

Holland Spoor 1921. Het is druk op de laatste avond van het jaar. Mannen, vrouwen en kinderen zijn op weg om thuis of elders het nieuwe jaar in te luiden. Om 20.15 uur stapt een nietsvermoedende dame van stand stoomtrein 1135 binnen die enkele minuten daarvoor uit Amsterdam was aangekomen. In de eersteklascoupé ziet zij een man zitten met een jas over het hoofd die niet reageert als hij wordt aangesproken. De gewaarschuwde conducteur denkt aanvankelijk dat hij slaapt. Maar de schrik slaat toe als hij de man onder zijn jas badend in bloed aantreft. Doodgeschoten door drie nietsontziende kogels. Het slachtoffer is Jacques Wijsman, 32 jaar oud, afkomstig uit gegoede Haagse kringen, wonende in Amsterdam en werkzaam als advocaat. Hij was zoals gewoonlijk onderweg naar zijn bejaarde ouders in Den Haag om daar oud en nieuw en zijn verjaardag te vieren. 

Op last van een overijverige stationschef die de trein op tijd naar Rotterdam wil laten vertrekken wordt het lichaam uit de coupé verwijderd. De eerste agent ter plaatste weet dan nog net de deur op slot te doen zodat mogelijke aanwijzingen behouden zouden blijven. Maar als de trein vervolgens in Rotterdam aankomt, blijken de meeste sporen onbruikbaar te zijn. De naam van het slachtoffer is dan al bekend, maar de ouders krijgen het nieuws pas de volgende dag te horen wanneer de bezorgde vader op station Holland Spoor vraagt of er iets is gebeurd. Daar wordt hij doorverwezen naar het politiebureau, die hem vervolgens doorsturen naar het gemeenteziekenhuis waar de bejaarde vader tot grote schrik geconfronteerd wordt met het stoffelijk overschot van zijn doodgeschoten zoon. 

Vijf dagen later komt een grote groep mannen en vrouwen bijeen in de Emmastraat, waar de ouders van Wijsman wonen. Voor nummer 18 staat een lijkkoets met zwarte paarden. De doodskist is bedekt met bloemstukken en aan de zijkant van de wagen hangen kransen. Wanneer de rouwstoet vertrekt, kunnen een aantal toeschouwers hun tranen niet bedwingen. Op begraafplaats Nieuw Eik en Duinen heeft zich ondertussen ook een grote menigte verzameld van genodigden, belangstellenden en nieuwsgierigen. Als de rouwstoet Wijsmans laatste rustplaats nadert, maakt het geroezemoes plaats voor een doodse stilte. Bij het geopende graf neemt een aantal sprekers het woord, waaronder de geëmotioneerde vader die zijn zoon beschrijft als een begaafde, vriendelijke, humaan denkende jongeman, die zich wijde aan kunst, literatuur en toneel. Niet wetende dat zijn zoon onder een ander daglicht zou komen te staan... 

Tijdens het politieonderzoek wordt al snel duidelijk dat Wijsman een dubbelleven leidde, vol geheimen. In een tijd dat homoseksualiteit niet geaccepteerd wordt en zelfs strafbaar is, had hij zijn geaardheid voor velen verborgen weten te houden. Maar dat is nog niet alles. In zijn luxueuze appartement aan het Rokin in Amsterdam leidde Wijsman een losbandig leven, waarbij jonge jongens misleid werden ter wille van lust en genot. Bij de diepbedroefde ouders die geen enkele weet hebben van zijn dubbelleven kwam dit nieuws als een donderslag bij heldere hemel.

Wijsmans dubieuze levenswandel brengt de politie bij een mogelijk motief. Moord uit wraak. In eerste instantie gaat men uit van een roofmoord. De portefeuille die Wijsman altijd bij zich droeg is verdwenen.  Maar al snel rijst de vraag waarom Wijsman met drie schoten om het leven is gebracht. Hij stond niet bekend als iemand die snel in verweer zou komen. Zekerder is de politie over het tijdstip. Waarschijnlijk werd de daad gepleegd na de tussenstop in Leiden. Een getuige had drie knallen gehoord waarvan ze dacht dat het vuurwerk was. Maar wie loste de fatale schoten? Vele getuigen worden gehoord. Verschillende verdachten komen in beeld. Vermoedelijke daders worden gearresteerd en vervolgens weer vrijgelaten. Sporen worden gevolgd en geruchten ontzenuwd, maar de dader blijft uit zicht. 

In de kranten wordt veel aandacht besteed aan de zaak. In bloemrijke bewoordingen wordt de gruweldaad beschreven, soms tot in de kleinste details, waarbij weinig rekening wordt gehouden met de privacy van getuigen en verdachten. Levens van betrokkenen worden breed uitgemeten. En de inhoud van verhoren haalt dezelfde dag nog de krantenkolommen, tot grote ergernis van de politie. Gevoed door alle berichtgeving zoeken vele Hagenaars naar aanwijzingen. Dat aantal groeit als er beloningen worden uitgeloofd. Helderzienden en spiritisten bieden hun hulp aan en komen met de wildste theorieën. Maar aanknopingspunten worden niet gevonden.

De raadselachtige treinmoord, de onbekende dader, de speculaties over het motief en de achtergronden van het losbandige dubbelleven van Wijsman houden de gemoederen nog jaren bezig. Tot een oplossing komt het niet. De zaak blijft met nevelen omhuld en gaat te boek als een mysterie die waarschijnlijk nooit zal worden opgelost.