Corso wordt Korzo

Het is nu moeilijk voor te stellen, maar in de jaren tachtig van de vorige eeuw was de Prinsestraat in Den Haag een redelijk verloederde straat. Zo stond de Corso-Camera bioscoop geruime tijd leeg en ook andere panden in de straat stonden leeg of waren verwaarloosd. Een voor de gemeente ietwat ongemakkelijke situatie, zo dicht bij de Paleistuin en Paleis Noordeinde…

Er werden weliswaar ideeën geopperd voor een herbestemming van de Corso-Camera bioscoop, waaronder voor het Amateur-toneel, maar er gebeurde lange tijd niets. Dat wil zeggen op formeel en politiek niveau. Op een ander niveau bruiste het in de stad van de initiatieven, het waren immers de jaren tachtig, de jaren van de punk en de kraakbeweging. Het voormalige Rijksbelastingkantoor aan het Buitenom was in 1980 al gekraakt en heette nu ‘De Blauwe Aanslag’. En in ‘De Blauwe’ vonden niet alleen tientallen mensen woonruimte, maar het pand bood ook onderdak aan een drukkerij, een zeefdrukkerij, een timmerwerkplaats, architectuurwerkplaats, filmzaal, eetcafé en de boekhandel De Rode Hond. 

In de jaren tachtig werd tegen de jongeren gezegd dat ze geen toekomst hadden; geen werk, geen woning - No Future… Ze werden de ‘Lost Generation’ genoemd. Geen perspectief. Maar jongeren zijn altijd eigenwijs, ook toen. En er waren jongeren die het initiatief naar zich toe trokken. Geen werk, geen woning? Dan zouden ze het zelf wel regelen door bijvoorbeeld te kraken, het opstarten van woon- en werkcomplexen zoals de Blauwe Aanslag. Zelf ben ik halverwege deze periode naar de Trompstraat in het Zeeheldenkwartier verhuisd, ook een gekraakt pand. Een prachtig oud pand, gebouwd in de negentiende eeuw, met engeltjes op het gestucte plafond en een uitzicht op het Vredespaleis. En vlakbij niet alleen de Paleistuin, maar dus ook de oude Corso bioscoop op loopafstand.

Voor de Corso-Camera bioscoop waren belangstellenden genoeg. De Corso-zaal zou immers een prachtige locatie zijn voor theatervoorstellingen die bij gebrek aan ruimte aan Den Haag voorbijgingen. Dat er verschillende groepen met verregaande plannen rondliepen, werd pas duidelijk toen een groepje studenten van de KSA (Katholieke Sociale Akademie, wat je toen inderdaad met een k schreef) het pand stoutmoedig op 9 november 1983 kraakte - inderdaad, bijna veertig jaar geleden! Al snel kwamen de diverse groepen bij elkaar; de werkgroep Theaterwerkplaats (met mensen uit de culturele sector, het Centrum voor Kunstzinnige Vorming en de Blauwe Aanslag, Piepschuim (de groep studenten van de KSA) en mensen vanuit de Stichting Haagse Pop en Stichting Zeebelt. Zelf was ik een van de studenten van de KSA, ik herinner mij een vrolijke mengeling van mensen en ideeën. Veel overeenkomsten, ook verschillen, maar over één ding waren we het eens; er moest iets gebeuren en snel. 

De Corso-Camera bioscoop was ondertussen al aardig ontmanteld en half gesloopt. In deze halve bouwval gingen we in groepjes aan de slag - opruimen, klussen. Een trap in de Corso-zaal aanleggen zodat je de gang in kon komen, de woonruimte boven de bioscoop van elektriciteit voorzien zodat deze als uitvalsbasis gebruikt kon worden. Er was kortom genoeg te doen. In een van de allereerste plenaire vergaderingen werd besloten dat er een openingsmanifestatie gehouden zou worden voor de nodige publiciteit en om de politiek onder druk te zetten. Geprikt werd de datum 12 februari 1984, slechts een paar maanden later. In een volgende plenaire werden de belangrijkste voorwaarden en klussen vastgesteld om deze datum haalbaar te maken. Zo werd voorgesteld om de toiletten via een tuinslang van water te voorzien. Tegelijkertijd ging een beleidsgroep aan de slag met het schrijven van een verhaal voor de gemeente.

En dan is het zover. ‘Corso wordt Korzo’ is de slogan en de Haagsche Courant zal op 13 februari 1984 schrijven: “De sfeer van Paradiso in vroeger tijden herleefde gisteren in de oude bioscoop Corso: nu ‘Korzo’. Een leegstaande bioscoop bleek op een Haagsche zondagmiddag een bruisend theatergebeuren, de Prinsestraat tegen de gewoonte in vol mensen en het populaire restaurant Kantjil nog drukker dan anders. En dat allemaal omdat Corso nu als Korzo wordt geschreven?”

De Haagsche Courant meldt ook nog: “Onder het veelkoppige publiek zagen we de wethouders Gerard van Otterloo en Adri Duivesteijn, beiden PvdA, alsook de Links Den Haag-vertegenwoordigers in de gemeenteraad Jack Verduyn Lunel en Hans van Oel.” Na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 1986 en het aantreden van een college van Links Den Haag (PPR, PSP, CPN), PvdA en D66 kreeg Korzo dan ook groen licht voor een eerste verbouwing. Met dank aan Adri Duivesteijn, dit jaar overleden, die opnieuw wethouder van Ruimtelijke Ordening en Stadsvernieuwing werd en Jack Verduyn Lunel die de portefeuille van Cultuur kreeg.

Als jongeren hadden we geen toekomst, zo vertelde men ons, maar nu, veertig jaar later, kijk ik met veel plezier terug op een bruisend verleden. Want na de openingsmanifestatie zijn vele festivals gevolgd, ondertussen hét visitekaartje van Korzo. Daarnaast bood Korzo plek aan prachtige voorstellingen en vonden vele Haagsche bandjes een podium of oefenruimte. En we hadden veel pret, zoals de keer dat we van de nood een deugd maakten door de vloer van de Grote Zaal onder water te zetten. Er was geen verwarming, het vroor hard en al snel hadden we een ijsvloer waarop geschaatst kon worden. Koek en zopie erbij en livemuziek - klaar!

Ook aan ‘De Theesalon’ denk ik met een glimlach terug. Eens in de maand werd het theatercafé omgetoverd tot een Haegsche Theesalon met marmeren wanden, zoet bloemetjesbehang, schilderijtjes en tafeltjes en stoeltjes in stijl. Een decor dat iedere keer als in een voorstelling werd opgebouwd. Sommige bezoekers hadden niet in de gaten dat het een ‘voorstelling’ was, ze dachten oprecht in een nieuw etablissement terecht te zijn gekomen. Terugkijkend is het straattheaterfestival in de zomer van 1987 misschien in deze jaren wel het hoogtepunt geweest. Dat jaar had Korzo een eigen tent op het festival, met eigen programmering en vormgeving; De Bromtol. Terwijl de sloop - in verband met de komende nieuwbouw - al in het pand was begonnen, stonden boven in de geïmproviseerde keuken twee koks te koken voor de Theatrale Maaltijd. Een maaltijd die even later in De Bromtol werd uitgeserveerd, terwijl het podium ondertussen in een lange, ronde tafel was veranderd.

Bijna veertig jaar later is de Prinsestraat onherkenbaar veranderd, met vele moderne winkels. Het Korzo theater bestaat nog steeds en speelt een belangrijke rol als toonaangevend podium en creatief producent. Vooral dans, beweging staat centraal, nog steeds eigenwijs. Tegelijkertijd zijn er parallellen te trekken tussen de jaren tachtig en de huidige periode, een tijd waarin het toekomstbeeld vooral donker en ongewis is. En jongeren gelukkig nog steeds eigenzinnig zijn…

Vorig jaar verscheen van mijn hand het boekje Wat als… je omkijkt? - de jaren 80, de jaren van verbeelding verschenen, waarin o.a. wordt ingegaan op de beginjaren van Korzo, vanaf het kraken op 9 november 1983 tot en met de eerste grote verbouwing en de tijdelijke verhuizing naar de Bezemstraat in oktober 1987. In een aantal scènes wordt een beeld gegeven van deze jaren tachtig in Den Haag. Het boek is online en bij boekhandels te bestellen.